یکی از نمونه‌های پرطرفدار از هنر‌های تجسمی که از گروه صنایع دستی به شمار می‌رود، نقاشی روی سفال است

تحقیق تاریخچه نقاشی روی سفال

همانطور که می‌دانیم سفال‌ها و ظروف سفالی تاریخچه‌ي تقریباً همزاد با انسان‌ها دارند. چرا که اجداد ما پس از گذشت زمان متوجه طرز ساخت و پختن ظروف شدند و از همان زمان تا امروز بشر همواره طرفدار صنایع دستی سفالی هستند. در گذر زمان انسان‌های اولیه نسبت به تزئین و زیبا‌تر کردن اشیاء محیط زندگی خود نیز علاقه نشان‌ دادند.

اولین نمونه‌های نقاشی بر سفال‌ها قدمتی بسیار زیاد دارند و مربوط به هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد مسیح هستند. در ایران نمونه‌های اولیه از نقاشی بر اشیاء سفالی از تپه‌های سیلک کاشان کشف شده است. باید بدانیم نقوشی که روی ظروف سفالی اولیه کشیده می‌شدند بسیار ساده بودند و از خط‌ها مورب و شکسته تشکیل می‌شدند. به مرور زمان و با پیچیده‌تر شدن ساختار هنر در اقوام پیش از تاریخ، نقوش حیوانی و گیاهی را هم بر روی سفال‌ها مشاهده مي‌کنیم که نشان‌گر درک بیشتر انسان از محیط اطراف خود است.

امروزه نیز هم‌چنان نقاشی روی سفال یکی از پرطرفدار‌ترین زیر‌رشته‌های هنری است. درست است که ظروف سفالی دیگر کم‌تر به عنوان وسایل روزمره به کار می‌روند اما هم‌چنان هم هنرمندان ایرانی با ذوق کامل به خلق آثار و نقاشی‌های متعدد بر روی سفال می‌پردازند.

تکنیک نقاشی بر ظروف سفالی

اگر شما نیز علاقه دارید که این تجربه‌ی فوق‌العاده‌ی هنری را داشته باشید و روی سفال نقاشی بکشید تا اثر هنری‌ای را برای اتاق خود، هدیه دادن به دیگران یا حتی درآمدزایی تولید کنید، باید بدانید راه‌های متفاوتی برای این کار وجود دارد. بدین معنا که شما می‌توانید با ابزار متفاوت و تکنیک‌های متفاوت نقاشی روی سفال را تجربه کنید. در ادامه ابزار و مراحل این کار را به شما معرفی می‌کنیم.

ابزار نقاشی روی سفال

• ظرف سفالی ( گلدان، بشقاب، کوزه، تخم مرغ و…)
• سمباده‌ی نرم
• چسب چوب
• رنگ ( اکرولیک، گواش، رنگ سرد و…)
• انواع قلم‌مو
• کاغذ کاربن
• مداد

مرحله‌ي ۱: آماده‌ سازی ظرف

باید بدانیم بستر سفالی در واقع بوم نقاشی ما محسوب می‌شود و از این رو باید به خوبی آن را پرداخت کنیم. ابتدا سطح سفال خود را به خوبی و به کمک سمباده‌ای نرم، یک دست کنید. و بعد با اسنفجی خیس تمیزش کنید. اجازه دهید تا ظرف به طور کامل خشک شود.

مرحله‌ی ۲: زیر سازی

زیرسازی بخش مهمی از هنر نقش زدن بر سفال است که در کیفیت نتیجه‌ي نهایی کار شما تاثیر زیادی می‌گذارد و باعث می‌شود رنگ‌ها درخشان و زیبا به نظر برسند. هم‌چنین از خوردگی رنگ توسط سفال هم جلوگیری می‌کند.

·        زیرسازی با چسب چوب

زمانی که می‌خواهیم از گواش و اکرولیک برای نقاشی روی سفال استفاده کنیم، بهتر است به سراغ زیرسازی با چسب چوب برویم. به این صورت که ابتدا چسب چوب را با مقداری آب رقیق می‌کنیم و با قلمویی به طور کامل بر همه‌جای سفال لایه‌ای می‌کشیم و اجازه می‌دهیم تا به خوبی خشک شود. بعد از خشک شدن لایه‌ی چسب چوب بار دیگر سطح چسب چوب را سمباده می‌زنیم.

·        زیر سازی با رنگ

در مواردی که از رنگ‌های روان ( گواش، اکرولیک و…) استفاده می‌کنید می‌توانید مرحله‌ي زیرسازی را با لایه‌ای از رنگ پس‌زمینه‌ي نقاشی‌تان انجام دهید.

مرحله‌ي ۳: انتخاب و انتقال طرح

برای پیدا کردن طرح برای نقاشی روی سفال، راه‌های متعددی وجود دارند. ما در دنیای اینترنت زندگی می‌کنیم و از این رو و با چند سرچ ساده می‌توانید به منبع تمام‌نشدنی از طرح‌ها دست پیدا کنید. البته در ادامه‌ای این مقاله سلام، مجموعه‌ای از طرح‌های جذاب را برای شما مهیا کرده‌ایم. هرچند شما می‌توانید از انوع تصویر سازی و لوگو و طرح‌های ذهنی هم استفاده کنید.

پس از اتمام و خشک شدن زیر سازی، با مداد و به کمک کاغذ کاربن طرح مد نظر خود را به دقت بر روی سفال منتقل کنید. اگر می‌خواهید از طرح‌های ذهنی نیز استفاده کنید توصیه‌ی ما این است ابتدا آن را بر کاغذی کشیده پس از آن به سطح کار منتقلش کنید.

مرحله‌ي ۴: رنگ آمیزی

مرحله‌ي لذت بخش نقاشی روی سفال رنگ گذاری و تکمیل کار است. به تناسب میان قلم‌موی مورد استفاده و اندازه‌ي طرحتان دقت کنید و برای طرح‌های کوچک از قلم‌مو‌های بزرگ استفاده نکنید تا کارتان در مجموعه تمیز درآید. بعد از انجام رنگ‌آمیزی به طور کامل، اجازه دهید تا کار به طور کامل خشک شود.

مرحله‌ی ۵: لعاب محافظتی

تا به این مرحله، خلق اثر هنری ما به اتمام رسیده است اما اکنون باید با ایجاد لایه‌ای محافظتی آن را از بلایا (!) حفظ کنیم. توصیه‌ی ما استفاده از یک لایه اسپری تثبیت رنگ، روغن جلا یا کریستال است. جالب است بدانید در صورتی که به موارد بالا دسترسی ندارید می‌توانید از اسپری تافت موی سر برای تثبیت رنگ کارتان استفاده کنید.

ترفند نقاشی روی سفال با رنگ گواش و اکرلیک

گواش‌ها دسته‌ای از رنگ‌های برپایه‌ي آب هستند که به آسانی و با قیمت بسیار مناسب در بازار پیدا می‌شوند و یکی از اولین گزینه‌ها برای انتخاب نوع رنگ برای نقاشی روی سفال هستند. البته باید چند نکته را در هنگام کار نقاشی با گواش بر سفال در نظر داشته باشید:

۱. پیش از گذاشتن رنگ گواش بر سطح سفال به خوبی زیر سازی انجام دهید تا سفال رنگ را به خودش جذب نکند. زیر سازی نیز به آسانی و با کشیدن یک لایه از مخلوط چسب چوب و آب بر سطح سفال انجام‌ می‌شود.

۲. از قلمو‌های متعدد با سایز‌های ریز تا درشت برای انتقال رنگ استفاده کنید و هر قسمت از طرح را بسته به اندازه‌اش با قلمویی متناسب رنگ‌آمیزی کنید.

۳. برای دورگیری از گواش غلیظ و قلمو‌های نوک ریز استفاده کنید.

۴. پس از انجام کار و خشک شدن کامل رنگ‌ها از اسپر‌ی‌های تثبیت رنگ ( یا روغن‌های جلاسنج) استفاده کنید تا به ماندگاری رنگ روی سفال را برایتان تقویت کند. جلاکاری باعث می‌شود اگر آب و رطوبت به سطح سفال رسید، ثبات رنگ‌ها از بین نرود.

۵. چنانچه در بار اول رنگ‌آمیزی به رنگ دلخواه خود نرسیدید، باید از چند بار رنگ‌ کردن استفاده کنید.

نقطه کوبی روی سفال

یکی از انواع هنر‌های مرتبط با صنایع دستی سفالی، نقطه کوبی است که شباهت‌های زیادی با نقاشی روی سفال دارد. در این هنر برای تزئین سطح سفال از نقطه‌هایی با طیف رنگی گوناگون استفاده می‌کنیم و نقوشی خوش رنگ را بر سطح سفال ماندگار می‌کنیم